"Çocuklar İçin Felsefe": Çocuklarla Felsefi Sohbetlerin Gücü(Matthew Lipman'ın P4C Yöntemi ve Eğitimde Devrim)

"Çocuklar İçin Felsefe": Çocuklarla Felsefi Sohbetlerin Gücü

(Matthew Lipman'ın P4C Yöntemi ve Eğitimde Devrim)

Giriş: Felsefe Çocuk Oyuncağı Mıdır?

"Çocuklar felsefe yapabilir mi?" sorusu, eğitim dünyasında uzun yıllar tartışıldı. Matthew Lipman, bu soruya kesin bir "Evet!" yanıtı vererek 1970'lerde "Philosophy for Children" (P4C) metodunu geliştirdi. Bu yaklaşım, çocukların eleştirel düşünme, sorgulama ve felsefi diyalog becerilerini küçük yaşta kazanmasını amaçlıyor.

Türkçeye çevrilen "Çocuklar İçin Felsefe" kitabı, P4C'nin temel ilkelerini ve sınıf içi uygulamalarını anlatan bir rehber niteliğinde. Eğitimciler ve ebeveynler için bir başucu kaynağı olan bu eser, "Çocuklar aslında doğuştan filozoftur" iddiasıyla çarpıcı örnekler sunuyor.

1. P4C (Çocuklar İçin Felsefe) Nedir?

P4C, çocukların:✔ Kendiliğinden sordukları "büyük sorular" (Ölüm nedir? Adalet ne demek?)✔ Bir metin/hikâye üzerinden tartışma✔ Akranlarıyla iş birliği içinde fikir üretme✔ Mutlak doğruyu aramak yerine, sorgulama sürecini öğrenme

Yöntemlerini kullanır. Lipman'a göre, geleneksel eğitim sistemleri "cevap vermeye" odaklanırken, P4C "soru sorma becerisini" merkeze alır.

P4C'nin 4 Temel Ayağı:

1. Topluluk Araştırması: Öğrenciler bir "felsefi topluluk" oluşturur.

2. Uyaran Metin: Bir hikâye, şiir veya resimle tartışma başlatılır.

3. Açık Uçlu Sorular: "Bu adil mi?", "Zaman nedir?" gibi sorgulamalar.

4. Kolaylaştırıcı Rolü: Öğretmen yönlendirmez, süreci yönetir.

2. Kitabın İçeriği: Neler Öğreneceksiniz?

Lipman'ın kitabı hem teorik hem de pratik bir kılavuz sunuyor:

Bölüm 1: Çocuklar Neden Felsefe Yapmalı?

• Çocuklardaki "merak" ve "nedensellik arayışı" doğuştan gelir.

• Örnek: "4 yaşındaki bir çocuk 'Anne, rüyalar nereden geliyor?' diye sorar. Bu, epistemolojik bir sorudur!"

Bölüm 2: P4C Nasıl Uygulanır?

• Harry Stottlemeier'in Keşfi adlı Lipman'ın yazdığı çocuk romanından parçalarla pratik egzersizler.

• Kolaylaştırıcı için ipuçları:

  • "Sence bu doğru mu?" yerine "Bu fikri nasıl savunursun?" sorusunu sormak.

  • Çocukların birbirinin fikirlerine "Katılıyorum çünkü..." veya "Katılmıyorum çünkü..." diyerek yanıt vermesini sağlamak.

Bölüm 3: Sınıf İçi Örnek Diyaloglar

• Konu: Adalet

  • Çocuk: "Öğretmenim, kardeşime bana verdiğinizden fazla şeker verdi!"

  • Kolaylaştırıcı: "Sizce neye göre paylaştırma yapılmalı? Yaşa göre mi, ihtiyaca göre mi?"

3. P4C'nin Çocuklara Kazandırdıkları

✔ Eleştirel düşünme: "Bu bilgiyi neden kabul ediyorum?" sorusunu sormak.✔ Yaratıcılık: Alternatif çözümler üretme becerisi.✔ Dinleme ve empati: Başkalarının fikirlerini anlamak.✔ Özgüven: Kendi düşüncelerini ifade edebilme.

Araştırma Sonuçları:

• P4C uygulanan okullarda çocukların matematik ve okuma becerilerinde %15-20 artış gözlemlenmiş.

• Sınıf içi çatışmalar azalmış.

4. Türkiye'de P4C Uygulamaları

• Özel okullar ve seçkin devlet okullarında P4C kulüpleri yaygınlaşıyor.

• Çocuklar İçin Felsefe Derneği (P4C Türkiye) eğitimler düzenliyor.

• MEB, 2023'ten itibaren "Felsefi Sorgulama" derslerini müfredata eklemeyi planlıyor.

5. Ebeveynler ve Öğretmenler İçin Pratik İpuçları

1. Günlük Hayatta P4C:

   • Çocuğunuz "Bu haksızlık!" dediğinde, "Haksızlık nedir?" diye sorun.

2. Hikayelerle Başlayın:

   • "Küçük Prens" veya "Yalnız Efe" gibi kitaplardan felsefi çıkarımlar yapın.

3. "Bilmiyorum" Demekten Korkmayın:

   • "Bu çok ilginç bir soru, birlikte düşünelim!"

6. Eleştiriler ve Sınırlılıklar

• "Çocuklar soyut kavramları anlayamaz" diyen gelenekselciler var.

• Eğitmen eğitimi gerektirir; her öğretmen kolayca uygulayamaz.

• Müfredat baskısı olan okullarda zaman ayırmak zor.

Sonuç: Düşünen Çocuklar, Özgür Beyinler

Matthew Lipman'ın "Çocuklar İçin Felsefe" kitabı, eğitimde devrim niteliğinde bir yaklaşım sunuyor. Çocukların "Ezberleme değil, düşünme!" becerisi kazanması için P4C, 21. yüzyılın en etkili metodlarından biri.

"Sorgulayan çocuklar yetiştirmek, dünyayı değiştirmenin ilk adımıdır."

📢 Sizce tüm okullarda P4C dersi zorunlu olmalı mı? Yorumlarda tartışalım!

🔍 İlgili Kitaplar:

• "Düşünme Sanatı" – Alain de Botton

• "Çocuklarla Felsefe" – Nuran Direk

• "Küçük Filozoflar" – Oscar Brenifier

Düşünmeye devam edin! 💭📚